Ze względu na zjawisko kainizmu wśród piskląt, trojaczki u bielików zdarzają się rzadko, o czym mogliśmy się przekonać obserwując transmisję online z gniazda bielików w Woziwodzie w 2022 (https://www.youtube.com/playlist?list=PL4TvXlpm4qsVHuga3nLDbheLgSLxYJBKO), kiedy to PIERWSZY 6-cio dniowy pisklak w lęgu na bardzo wczesnym etapie zabił jednodniowego TRZECIEGO. W kolejnym sezonie STARSZY dominant w wyniku nieustającej agresji i napastowania doprowadził do wygłodzenia, hipotermii i śmierci MŁODZSZEGO w późnym etapie rozrodu, tj. w wieku 39 dni!

W tym sezonie w Regionie Łódzkim członkowie KOO zaobrączkowali po raz pierwszy w sumie aż 25 młodych bielików. W jednym z gniazd 13 maja odkryto aż trzy pisklęta – wszystkie w dobrej kondycji i bez śladów obrażeń kainistycznych u najmniejszego pisklęcia.

Stwierdzenie trojaczków nie byłoby możliwe bez obrączkowania, ponieważ gniazdo w  tym stanowisku bielików jest co prawda na starej sośnie, ale w środku bardzo zwartego drzewostanu, dlatego policzenie piskląt w gnieździe na tym etapie w klasyczny sposób za pomocą lunety jest właściwie niemożliwe. Podczas obrączkowania dokonano porównawczych pomiarów biometrycznych piskląt. DUŻE (D) i ŚREDNIE (Ś) pisklęta były zbliżone pod względem masy (3540g, 3450g), długości skrzydła (232 mm, 221 mm) i w mniejszym stopniu dzioba (58,0 mm, 55,1 mm). MAŁE pisklę (M) wyraźnie odstawało pod względem rozwoju i pozornie nie rokowało, że przeżyje. Istotne różnice dotyczyły głównie jego masy ciała (2440g), która stanowiła 69,8% uśrednionej masy ciała D i Ś (wskaźnik 0,7) oraz – jeszcze bardziej – długości skrzydła, gdzie analogiczny wskaźnik wyniósł 0,6. Najmniejsza różnica dotyczyła długości dzioba (wskaźnik 0,9).

Po trzech tygodniach 3 czerwca powtórzono wejście do gniazda w celu założenia loggerów GPS-GSM na wszystkie trzy pisklęta. Dokonano najpierw porównawczych pomiarów piskląt. Okazało się, że dysproporcje w rozwoju pisklęcym M wyraźnie się poprawiły a trzy wskaźniki wynosiły odpowiednio dla masy – 0,95 , długości skrzydła – 0,85  i długości dzioba – 0,9. Uznano więc, że ptak jest w dobrej kondycji i niemal (poza wielkością) dorównuje rozwojem starszemu rodzeństwu D i Ś. Podczas zakładania loggerów wszystkie pisklęta w wieku około 7,5 tygodnia były spokojne i nie przejawiały żadnej agresji ani w stosunku do siebie, ani do obrączkarzy.

Jako pierwszy gniazdo opuścił (lokalizacje punktów w przedziale 50-150m) ŚREDNI – 25 czerwca. Od tego czasu ptak przebywał prawie przez cały lipiec w drzewostanie obok, który posiadał luźne zwarcie koron drzew; przy gnieździe pojawiał się sporadycznie. Stopniowo przybliżał się coraz bardziej w stronę żerowiska, które osiągnął dopiero 27 lipca. DUŻY opuścił gniazdo 27 czerwca i podobnie jak Ś okupował drzewostan obok, ale do gniazda już nie wracał. Co ciekawe zaledwie już po trzech  dniach osiągnął oddalone 0,75 km żerowisko czyli linie brzegową stawów hodowlanych, gdzie od tej pory przebywał najchętniej. Jako ostatni gniazdo opuścił MAŁY – 28 czerwca, który początkowo przebywał w drzewostanie lęgowym o silnym zwarciu koron, następnie wykonał krótki (700m) lot w kierunku żerowiska i wrócił do drzewostanu o luźnym zwarciu koron zajmowanego przez rodzeństwo D i Ś.

Ponieważ 7 lipca stracono łączność z loggerem M, podjęto poszukiwania, jednak bezskutecznie. Dopiero 15 lipca udało się odnaleźć mocno osłabione, ale jeszcze żywe pisklę, które przebywało przez większość tych dni na dnie lasu przy zarośniętej linii oddziałowej (stąd brak pozycjonowania). Ponieważ pisklę było wychudzone (wskaźnik masy spadł do 0,7), słabe i apatyczne - zabrano je do ośrodka, gdzie przez osiem dni było karmione kurczakami i przepiórkami. 23 lipca M został uwolniony nie przy gnieździe, ale 750 m dalej na wykoszonej śródleśnej polanie w pobliżu żerowiska, gdzie po dwóch dniach uzyskał lotność i przyłączył się do rodzeństwa, a także był widziany na groblach między stawami. Nawiązano kontakt z zarządcą terenu, któremu wyjaśniono obecność na jego stawach 2 dorosłych i 3 młodocianych jeszcze słabo lotnych bielików. Zasobność żerowiska, zwłaszcza kilku ulubionych płytkich stawów z rybami miała kluczowe znaczenie dla młodych, które okupowały je przez cały lipiec przemieszczając się wzdłuż ściany lasu i stawów. Jedynie D wykonał w tym miesiącu jeden lot eksploracyjny na odległość 13 km. W sierpniu najmniej mobilny był M, który wciąż przebywał przy stawach, tylko raz wykonał krótki lot eksploracyjny na odległość 5,5 km. Najbardziej mobilny był D, który w już na przełomie lipca i sierpnia aż przez 5 dni przebywał na innych stawach hodowlanych oddalonych 7 km od stawów z rodzeństwem. W sierpniu wykonał w sumie 6 lotów eksploracyjnych powyżej 3 km (średnie oddalenie 11,8 km). 31 sierpnia DUŻY opuścił rewir rodzicielski i w ciągu trzech dni dotarł na Jezioro Śniardwy pokonując 268 km na NE.

Mimo, że najmniej mobilny w sierpniu, jako drugi 1 września rewir rodzicielski opuścił MAŁY, który przemieścił się w ciągu pierwszych 5 dni 90 km na N nad Wisłę koło Płocka. Średni w sierpniu odbył 4 loty eksploracyjne (średnia odległość 11,1 km), w tym jeden dwudniowy z noclegiem poza rewirem rodzicielskim. ŚREDNI rozpoczął dyspersję jako ostatni 2 września i następnego dnia dotarł na Jeziorsko 35 km na W.

Wyposażenie trzech piskląt bielika z jednego gniazda w loggery to drugi taki przypadek w naszym kraju! Po raz pierwszy badania za pomocą loggerów GPS-GSM na trojaczkach wykonali Biwo i inni w 2019 roku. Podobnie jak z Łódzkiego, tak i trojaczki z Opolszczyzny opuściły rewiry stosunkowo wcześnie i niezależnie od siebie podjęły dyspersję w różnych kierunkach. Poznaliśmy już stosunkowo dobrze proces usamodzielniania się bielików w okresie post-pisklęcym w Wigierskim Parku Narodowym (Mirski i inni 2017) oraz Parku Narodowym Bory Tucholskie (Anderwald i K. Lubińska 2021). Duże i ciekawe opracowania dorosłych i młodocianych bielików na dużej próbie zawierają także m. in. prace niektórych Autorów zagranicznych (Krone i inni 2017; Saurola 2017). Mamy nadzieję, że kolejne dane wzbogacą nasza wiedzę na temat biologii tego ważnego ze względu na pełnione usługi ekosystemowe gatunku ptaka szponiastego. Podziękowania za pomoc w pracach terenowych dla M. Gustowskiego i S. Lewandowskiego.

Łódzkim trojaczkom życzymy wysokich lotów!

Teks i mapy: D. Anderwald

Literatura:

Anderwald D., K. Lubińska K. 2021. Proces usamodzielniania się śledzonych telemetrycznie bielików Haliaeetus albicilla z Parku Narodowego „Bory Tucholskie” w okresie post-pisklęcym. Leśne Prace Badawcze, Vol. 82 (4): 131–142.

Biwo T., Siekiera J., Siekiera A., Profus P. 2019. Wędrówki juwenalnych bielików Haliaeetus albicilla z Opolszczyzny po opuszczeniu gniazda – wyniki badań telemetryczno-satelitarnych. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 75 (6): 429–458.

Krone O., Treu G., Grünkorn T. 2017. Satellite Tracking of WhiteTailed Sea Eagles in Mecklenburg-Western Pomerania and Brandenburg, w: Hötker H., Krone O., Nehls G. (red.). Birds of Prey and Wind Farms. Springer, Cham, 207–225. DOI 10.1007/978-3-319-53402-2.

Mirski P., Anderwald D., Lewandowski S., Pieczyński P., Zawadzka D. 2017. Przemieszczenia juwenalnych bielików z Wigierskiego Parku Narodowego po opuszczeniu gniazd. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej 53 (4): 56–66.

Saurola P. 2017. Movements of Finnish sub-adult White-tailed Eagles tracked by satellites 2009–2017, w: The collection of Abstracts and Short Notes of the SEAEAGLE 2017 conference. Eagle Club Estonia, Roosta, s. 94–95.

GALERIA: