Za nami Walny Zjazd Członków Komitetu Ochrony Orłów i towarzysząca mu VII konferencja KOO „Ekologia ochrona ptaków drapieżnych”, które odbyły się w dniach 27-28.09.2025 roku w Rogowie. Zaczęło się w piątek od pakowania materiałów konferencyjnych, luźnych rozmów i dyskusji o działaniach i problemach, które dostrzegamy w ochronie ptaków i działaniach KOO.

Dyskutowaliśmy o wyzwaniach wynikających ze stawiania wiatraków, zabijających corocznie tysiące ptaków w naszym kraju, a kolejne wielkie liczby na całym świecie. Pojawiły się tematy zagrożeń dla ptaków wynikających tak z rosnącej populacji szopa w Polsce, dziejących się przemian środowiskowych czy zmian prawnych prowadzących do osłabienia wymagań ochronnych przy planowaniu inwestycji. Jak zawsze wskazywaliśmy na konieczność edukacji i kontaktów z instytucjami państwa, potencjał i wyzwania naszej długoletniej współpracy z Lasami Państwowymi, które mogą i powinny służyć poprawie jakości ochrony ptaków drapieżnych. Dyskurs przeciągnął się do godzin nocnych przy tlącym się ognisku.

W sobotę rano zaczął się Walny Zjazd KOO, mający na celu rozpoczęcie kolejnej kadencji Władz naszego stowarzyszenia. W Rogowie stawiło się około 90 członków, spośród 160 aktualnie uprawnionych do głosowania, co zapewniło kworum potrzebne do przeprowadzenia procedur wyborczych. Prezes Dariusz Anderwald rozpoczął Zjazd omówieniem spraw, które angażowały KOO przez minione cztery lata. Następnie nastąpił ważny moment odznaczenia zasłużonych i zaangażowanych członków Komitetu. Po raz pierwszy w historii nastąpiło mianowanie członków honorowych, szczególnie zasłużonych wieloletnim zaangażowaniem w działaniu KOO. Zaszczytem tym uhonorowano piątkę zasłużonych: Jana Lontkowskiego, dr hab. Tadeusz Mizerę, dr Mariana Stója, Stefana Lewandowskiego i dr hab. Dorotę Zawadzką. Dyplomy uznania i drobne nagrody wręczono członkom wskazanym przez Koordynatorów Regionów, a samym Koordynatorom kubki termiczne, by zachęcić do intensywnej pracy terenowej w nadchodzącym sezonie.

Później przeszliśmy do obrad Walnego Zgromadzenia. Obradom przewodniczył Jacek Jezierski, który zapewnił sprawne przeprowadzenie obrad. Skład komisji skrutacyjnej uzupełnili Agnieszka Trawińska i Dariusz Kujawa, i obrady ruszyły pełną parą. Zdzisław Cenian opisał rozwijającą się działalność merytoryczną, rosnącą w kolejnych latach liczbę kontrolowanych stanowisk ptaków przez członków KOO. Opisał wyniki MPD, trendy zmian i aktualne liczebności najrzadszych krajowych gatunków ptaków szponiastych. Następnie Michał Zygmunt z humorem przedstawił wyniki działalności pod kątem finansowym, wskazując na dobrą sytuację w jakiej ustępujący zarząd pozostawia KOO. W wyniku głosowania Zarząd (w składzie: Dariusz Anderwald – Prezes, Paweł Mirski – Wiceprezes, Michał Zygmunt – Skarbnik, Grzegorz Zawadzki – Sekretarz oraz Łukasz Czajka i Cezary Brodziak) otrzymał absolutorium i rozpoczęły się wybory.

Jedynym zgłoszonym kandydatem na Prezesa KOO został Dariusz Anderwald, który otrzymał poparcie Walnego Zgromadzenia. Skład Zarządu uzupełnili: Michał Lanckoroński i Paweł Mirski w roli członków, Tadeusz Mizera jako Sekretarz, Michał Zygmunt jako Skarbnik i Grzegorz Zawadzki – Wiceprezes. Następnie wybrano Komisję Rewizyjną, w składzie: Michał Białek, Mariusz Tkacz, Karol Parkitny. Sąd Koleżeński w najbliższych czterech latach tworzyć będą: Sławomir Rubacha – Przewodniczący, Marek Naranowicz, Łukasz Czajka i Jakub Pruchniewicz . Głosowaniom i ciężkim pracom Komisji Skrutacyjnej towarzyszyła dyskusja dotycząca zmian w Statucie KOO, wskazująca na konieczność uaktualnienia zapisów, by dostosować zasady działania do zmieniających realiów. Walne Zgromadzenie przegłosowało zmiany w statucie, wprowadzające (przede wszystkim) nowy rozdział, dotyczący struktur regionalnych KOO, opisujący ramy działania w regionach Komitetu. Na koniec przegłosowano zmianę składki członkowskiej na 50 zł rocznie. Na tym zakończyło się Walne Zgromadzenie Członków Komitetu Ochrony Orłów w 2025 roku.

Jako, że jeden koniec wiele ma początków, to zaraz po Walnym Zgromadzeniu zaczęła się kadencja nowych Władz KOO, a tylko o obiad później zaczęła się VII Konferencja Komitetu Ochrony Orłów. Prezes KOO otworzył konferencję, rozpoczynając od podziękowań JM Rektorowi SGGW, Dyrektorowi Generalnemu Lasów Państwowych oraz Dyrektorowi Generalnemu Ochrony Środowiska za udzielone patronaty. Następnie głos zabrał Mateusz Grzębkowski z Wydziału Ochrony Przyrody DGLP, przedstawiciel Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, która wsparła wydarzenie udzieloną dotacją.

Pierwszą sesję utworzyły wystąpienia Dariusza Anderwalda dotyczące funkcjonowania bielików w sąsiedztwie elektrowni wiatrowych. Wyniki prowadzonych monitoringów wskazują, że wiatraki są źródłem bezpośredniej śmiertelności ptaków szponiastych oraz stanowią barierę dla przemieszczania się bielików. Następnie Paweł Mirski opisał wstępne wyniki ekologii przestrzennej najpospolitszych leśnych ptaków drapieżnych – myszołowa i jastrzębia – w warunkach Puszczy Białowieskiej. Uzyskane wyniki wskazują na zupełną odmienność strategii i zachowań tych dwóch gatunków ptaków. Trzecie wystąpienie dotyczyło zmian pokarmu bielika w XXI wieku na terenie Puszczy Augustowskiej. Dorota Zawadzka opisała jakie zmiany obserwowane są w ciągu minionych 25 lat, i jak mają się one do ogólnopolskich dostępnych trendów liczebności najczęstszych ofiar. Pierwszą sesję zamknął Mateusz Grzębkowski opisując ochronę ptaków z perspektywy Lasów Państwowych. Na terenie zarządzanym przez PGL LP istnieje już ponad 4000 stref służących ochronie ptaków drapieżnych i bociana czarnego, a co roku powstają kolejne. Niektóre nadleśnictwa mają możliwość zarządzać ponad 80-cioma strefami ochronnymi, co wskazuje na cenność tych terenów.

Druga sobotnia sesja rozpoczęta została przez Grzegorza Maciorowskiego opisującego założenia i pierwsze sukcesy projektu poświęconego ochronie orlików grubodziobych, realizowanego w kooperacji partnerów polskich, estońskich i bułgarskich. Wstępne rezultaty wskazują na potencjał metody ratowania „Abli”, które zagrożone zjawiskiem kainizmu w warunkach naturalnych mogą wspomóc populację przy starannym odchowaniu przez ludzi. Tadeusz Mizera opowiedział o zagrożeniach wynikających z obecności szopów praczy w naszych ekosystemach. Podkreślił ryzyka wzmagane przez przenoszone choroby, wysoką skuteczność łowiecką i coraz większą liczebność szopów w naszym kraju. Gatunek ten wymaga bezwzględnej eksterminacji z polskiej przyrody. Paweł Mirski w drugiej sesji wygłosił referat poświęcony puchaczowi, którego liczebność spada w całym kraju. Prace poświęcone temu gatunkowi na Podlasiu wskazują na utratę ponad połowy populacji w XXI wieku i brak perspektyw na samoistną poprawę sytuacji. Sławomir Sielicki dla odmiany wniósł nutę optymizmu opisując rozwój populacji sokoła wędrownego w ramach prowadzonego programu restytucji. Warto odnotować, że ekotyp nadrzewny stał się już najliczniejszym w polskiej populacji, a sokoły pojawiają się w kolejnych fragmentach naszego kraju. Pozytywne informacje o sokole wędrownym dołożył Stanisław Broński, opowiadając o wzroście liczebności populacji tego gatunku w Tatrzańskim Parku Narodowym.

Ostatnią sesję otworzył Marian Stój opowiadając o ciekawych zachowaniach polskich orłów przednich. Opisane zostały intrygujące szczegóły funkcjonowania tych pięknych ptaków, których nie sposób oddać w krótkim tekście. Następnie temat orła przedniego kontynuował Robert Kruszyk, opowiadając o sytuacji w zachodniej części populacji górskiej. Wskazane zostały szczegóły rozpoznawania, niższego niż wcześniej się wydawało wieku przystępujących do lęgów ptaków czy pierwsze wyniki prowadzonych nowych działań ochronnych realizowanych przez KOO wraz UNEP-GRID. Temat orła przedniego domknął Michał Lanckoroński opowiadając o wymaganiach ptaków na terenach nizinnych. W prezentacji przedstawione zostały warunki siedliskowe w jakich orły przednie występują w basenie Morza Bałtyckiego, co prowadziło do sugestii iż czas na powrót orłów przednich na polskie niziny. Następnie Grzegorz Zawadzki opisał dlaczego bielikowi potrzeba starych drzew dla stabilności gniazd i co się dzieje, gdy odpowiednio starych drzew brakuje w siedlisku lęgowym.

Ostatnim wystąpieniem w sobotę był opis Ignacego Kitowskiego o zanieczyszczeniu organizmów myszołowów zimujących we wschodniej Polsce. Wspomniane zostało, które związki chemiczne miały podniesione stężenia i na jakie problemy ptaków może to wskazywać. Na koniec dnia nastąpiła dyskusja na tematy wiatrakowe, puchaczowe i ochronne, która przeniosła się na wieńczące dzień ognisko.

Niedzielę rozpoczęła sesja posterowa. Pierwszy o znaczeniu owadów w diecie magurskich orlików opowiedział Jan Paradysz. Następnie Grzegorz Zawadzki w kilku zdaniach zreferował cele i wyniki projektu „Drapieżne Mazowsze – ochrona przez edukację”. Przy trzecim posterze Dariusz Anderwald omówił proces usamodzielniania młodych rybołowów, wskazując na znaczące odstępstwa od poglądów sprzed czasów używania nadajników GPS-GSM. Kolejny głos zabrał Paweł Mirski opisując wymagania środowiskowe i wielkość rewirów sóweczki w Puszczy Białowieskiej, wskazując na użytkowanie przez lęgowe samce ekwiwalentu 100-120 ha. Ostatni poster domknął klamrą temat orlika krzykliwego, gdzie Dawid Pszczoła omówił charakterystykę populacji na terenie Jaśliskiego Parku Krajobrazowego.

Po sesji posterowej zaczęła się przedostatnia sesja na auli. Rozpoczął Sebastian Wręga barwnie opisując produktywną, acz niełatwą czasami współpracę ornitologów z leśnikami na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Jest to region, odpowiadający za ¼ stref ochronnych w kraju, stąd tamtejsze doświadczenia powinny wyznaczać schematy działania w reszcie kraju. Następnie Urban Bagiński opisał parametry populacji orlika krzykliwego na Pomorzu Zachodnim. Badania prowadzone w kooperacji holendersko-polskiej są źródłem ciekawych spostrzeżeń z zachodniego krańca zasięgu gatunku. Wątek wymagań środowiskowych orlika krzykliwego kontynuował Jan Paradysz. Przeniósł uczestników do Magurskiego Parku Narodowego, omawiając wybiórczość gniazdową w odniesieniu do terenu całego parku. Następnie nadszedł czas na bociana czarnego. Adam Szymański wraz z Pawłem Stopińskim opisali sytuację bociana czarnego w Borach Tucholskich, dodając do tego barwną instrukcję odbudowy zniszczonego gniazda. Następnie Dariusz Anderwald przedstawił problem przypadków śmierci głodowej młodych bocianów czarnych w trakcie rozwoju w gnieździe, pokazując jak tragiczna sytuacja hydrologiczna szkodzi rzadkim ptakom. Ostatni referat w sesji należał do Krzysztofa Dudzika, który w interesujący sposób omówił wyniki projektu obrączkowania bocianów czarnych w województwie świętokrzyskim. Odczyty obrączek pozwalają na rozpoznanie zwyczajów migracyjnych ptaków w kolejnych miesiącach i latach życia, wskazując kluczowe obszary podczas wędrówek.

Ostatnią sesję rozpoczął Dominik Krupiński przedstawiając kolejną edycję działań ochronnych skierowanych ku błotniakowi łąkowemu. Tym razem środki pozyskane przez TP Bocian z programu FENX pozwolą na objęcie działaniami ochronnymi błotniaków w latach 2025-2027. Grzegorz Zawadzki omówił sytuację rozwijającej się populacji bielika na Mazowszu w XXI wieku. Wskazane zostało czym różnią się ptaki z młodej populacji w centralnej części kraju, od par lęgnących się od dawna na północy Polski. Łukasz Czajka porwał uczestników w fascynujący świat przestworzy i opisał latanie na lotni pośród ptaków. Omówione zostały aspekty termiczne i pogodowe wykorzystywane przez ptaki do wznoszenia się wraz z prądami powietrznymi oraz znaczenie rozumienia powstawania kominów termicznych dla skutecznej ochrony ptaków w powietrzu. Bartosz Gott zreferował nowy aspekt lęgów ptaków drapieżnych w Polsce, czyli wykorzystywanie masztów GSM do lęgów. Rozwijany program ochronny zaakceptowany został przez kolejne gatunki, skutkując lęgami na 40-50m wysokości. W przedostatnim referacie Marcin Wojtczak sugestywnie przedstawił potencjał drzemiący w wykorzystaniu sztucznej inteligencji do analizy danych ornitologicznych. Wzbudził duże nadzieje pośród wyspecjalizowanych w pracach terenowych słuchaczy. Ostatnim prelegentem był Michał Skakuj, który podzielił się z uczestnikami wiedzą wynikającą z pracy z Siłami Powietrznymi w kontekście zapobiegania kolizjom samolotów z ptakami. Zaskakująco brzmiała informacja, że piloci bardziej boją się ptaków, niż ptaki samolotów.

I nagle, po dwóch niezwykle intensywnych dniach, konferencja dobiegła końca. Jak zwykle była to okazja do poszerzenia wiedzy, poznania stanowisk i skonfrontowania poglądów. Winszujemy wszystkim wybranym przez Walne Zgromadzenie do pełnienia funkcji w Komitecie Ochrony Orłów. Dziękujemy wszystkim prelegentom, bez których nie byłoby tak ciekawego programu. Podziękowania kierujemy też do sponsorów i patronów naszego wydarzenia. Szczególne podziękowania należą się komitetowi organizacyjnemu, którego ciężka praca zaowocowała udanym spotkaniem, służącym ochronie ptaków. Gratulujemy wszystkim ponad 160-ciu uczestnikom decyzji pojawienia się na VII konferencji KOO. Wszystkich nieobecnych zapraszamy do pozostania w kontakcie z Komitetem Ochrony Orłów, śledzenia naszych stron i mediów społecznościowych. Kolejne okazje do wzięcia udziału w działaniach i spotkaniach KOO już się szykują.