Komitet Ochrony Orłów przy wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przystąpił na terenie województwa mazowieckiego do realizacji projektu edukacyjnego, którego celem jest popularyzacja wiedzy o ptakach szponiastych. Postaramy się trafić do jak największej liczy osób z informacjami o drapieżniczej biologii, wymaganiach przestrzennych i znaczeniu ptaków szponiastych we właściwym funkcjonowaniu ekosystemu.

Powodem do podjęcia tematu były powtarzające się przypadki wandalizmu wobec ptaków szponiastych oraz bezpośrednia śmiertelność z powodów antropogenicznych (kolizje, zatrucia, odstrzały), a także przypadkowe niszczenie lęgów. Kolejnymi zagrożeniami dla ptaków szponiastych są szybko zachodzące przekształcenia środowiska oraz zmiany klimatyczne. Wszystkie te czynniki wskazują na konieczność podjęcia przeciwdziałań.

Poza działaniami środowiskowymi, czynną ochrona i kontrolą stanowisk ptaków szponiastych, ważnym działaniem Komitetu Ochrony Orłów jest popularyzacja wiedzy o ptakach. Jedną z form ograniczania zagrożeń ptaków szponiastych jest podnoszenie poziomu wiedzy społecznej na ich temat oraz kształtowanie ich pozytywnego wizerunku społecznego, w oparciu o rzetelne wyniki monitoringu i badań naukowych.

Orlik krzykliwy Clanga pomarina jest jednym nielicznych gatunków ptaków drapieżnych gniazdujących prawie wyłącznie w Europie. Ocena liczebności w wielu rejonach Europy w dalszym ciągu opiera się na tzw. „wiedzy eksperckiej”, co oznacza, że szacunki mogą być mało precyzyjne. Orlik buduje małe gniazdo, często w niedostępnych miejscach. Nie ma tak spektakularnych cech upierzenia jak bielik, umożliwiających rozpoznanie gatunku przez przeciętnego obywatela. Również wielu leśników myli orlika z myszołowem. W Polsce ocena liczebności zmieniała się od zaledwie 150 par (J. Sokołowski), 500 par (Tomiałojć 1990), 700 par (W. Król 1992), 1700-1900 (Król 2003, Tomiałojć i Stawarczyk 2003); 2300-2700 (KOO, Cenian i Mirski 2015), 2300-3300 (Sielicki i Mizera 2012).

Ze względu na zjawisko kainizmu wśród piskląt, trojaczki u bielików zdarzają się rzadko, o czym mogliśmy się przekonać obserwując transmisję online z gniazda bielików w Woziwodzie w 2022 (https://www.youtube.com/playlist?list=PL4TvXlpm4qsVHuga3nLDbheLgSLxYJBKO), kiedy to PIERWSZY 6-cio dniowy pisklak w lęgu na bardzo wczesnym etapie zabił jednodniowego TRZECIEGO. W kolejnym sezonie STARSZY dominant w wyniku nieustającej agresji i napastowania doprowadził do wygłodzenia, hipotermii i śmierci MŁODZSZEGO w późnym etapie rozrodu, tj. w wieku 39 dni!

W tym sezonie w Regionie Łódzkim członkowie KOO zaobrączkowali po raz pierwszy w sumie aż 25 młodych bielików. W jednym z gniazd 13 maja odkryto aż trzy pisklęta – wszystkie w dobrej kondycji i bez śladów obrażeń kainistycznych u najmniejszego pisklęcia.

Komitet Ochrony Orłów zakończył realizację działań w ramach projektu dofinansowanego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie na realizację zadania pn.:  Inwentaryzacja stanowisk lęgowych orlika krzykliwego (Clanga pomarina) i  bociana czarnego (Ciconia nigra) w Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków  Beskid Niski (PLB180002) Natura 2000, Jaśliskim Parku Krajobrazowym i Obszarze Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego w województwie podkarpackim, w sezonie lęgowym 2023 roku.

W ramach podejmowanych działań skontrolowano:

• 80 stanowisk orlika krzykliwego Clanga pomarina

• 3 stanowiska bociana czarnego Ciconia nigra